Max Linder (1883-1925) to francuski aktor i reżyser, pierwszy na świecie komik filmowy. Stworzył postać dandysa, eleganta z nieodłącznym kapeluszem i laseczką, nieustannie zmagającego się z przeciwnościami. Skonstruowany przez niego typ stał się wzorem, którym inspirował się nawet Charles Chaplin. W 1905 roku Linder debiutował na ekranie, a od 1910 również reżyserował swoje filmy. Większość pozycji powstała w wytwórni Pathé. Zrealizował 145 filmów.

Pokaz zawiera film francuski – „Serdeczne porozumienie” (1912) oraz film powstały w USA – „Max i trzech muszkieterów” (1922), uważany za jeden z najlepszych w całym jego dorobku.

Mack Sennett
 
Mack Sennett (1880-1960) był reżyserem, producentem i aktorem. Stworzył podwaliny amerykańskiej burleski i był zwany „królem komedii”. W realizowanych i produkowanych filmach wypracował specyficzny styl oparty głównie na slapsticku, charakteryzujący się dynamiczną akcją, nieustannymi konfliktami, lawiną gagów, agresją zachowań i prostym, często rubasznym humorem. Sennett wprowadził na ekran motywy stanowiące kanony gatunku, między innymi permanentne bójki z kopniakami, „torty na twarzy”, spektakularne ucieczki i pogonie, gonitwy automobili i katastrofy. Od 1908 r. występował na ekranie, a od 1910 reżyserował. Zasłynął jako producent, począwszy od prowadzenia wytwórni Keystone (1912-1915) zwanej „stajnią Sennetta”, z której wyszła większość znakomitych i niezwykle zróżnicowanych amerykańskich komików, w tym Arbuckle, Chaplin i Lloyd. Sennett zrealizował ponad 300 i wyprodukował ponad 500 filmów, w większości jednoaktowych lub dwuaktowych.

Prezentowany w zestawie „Triumf małego Billa” (1914) z udziałem dziecięcej obsady jest pozycją charakterystyczną dla jego dorobku, jak i dla całego nurtu początków filmowej burleski.

Roscoe Arbuckle (1887 – 1933)  zasłynął jako aktor, a zajmował się również reżyserią i pracą producencką. Został nazwany „Fattym”, czyli „Grubaskiem”, ze względu na swoją tuszę (około 150 kg). Wykreował charakterystyczny typ komika oparty na kontrastach dziecięcej twarzy, zwalistej postaci oraz ruchliwości i zwinności. Od 1907 roku występował w filmach, a od 1913  r. pracował w wytwórni Sennetta. Początkowo był jednym z gromady głupich policjantów, zwanych „Keystone Cops”, lecz wkrótce stał się prawdziwą gwiazdą sennettowskiej „stajni”. W tym czasie partnerował również Charlesowi Chaplinowi, a gdy w 1917 roku założył własną wytwórnię, zrealizował kilkanaście filmów z Busterem Keatonem, także w nich występując.

 „Na Zachodzie” (1918) jest filmem typowym dla „Fatty’ego”.

Harold Lloyd (1893 – 1971) należał do najbardziej popularnych komików burleski. W latach 1914-1916, grając w wielu filmach, kilkakrotnie zmieniał wygląd i charakter kreowanych postaci. Wreszcie w 1917 roku ustalił ostatecznie swój komediowy typ, któremu później pozostał już wierny. Wykorzystał strój eleganckiego Amerykanina. Ubrany był w szykowny garnitur, nosił rogowe okulary i słomkowy kapelusz. Jego bohater odznaczał się odwagą i optymizmem, z uporem zwalczał przeszkody i przeciwności losu. Łatwo się z nim identyfikowano i zwano „stuprocentowym Amerykaninem”. Zagrał w około 200 filmach, w tym w kilkunastu pełnometrażowych.

„Jeszcze wyżej” (1923) jest uważany za najlepszy film Lloyda. Zrealizowany z niezwykłą precyzją, stale żongluje dużym napięciem i sytuacjami komicznymi. Akcja rozgrywająca się na ścianie wieżowca, kilkadziesiąt metrów nad ulicą, nakręcona została nieomal w całości w naturalnej scenerii, na pokazywanej wysokości. Przy tym Lloyd wszystkie gagi zagrał samodzielnie, bez kaskadera. Tak głosi hollywoodzka legenda, w istocie - choć aktor samodzielnie wykonał wszystkie ewolucje - dzięki właściwym kątom ustawienia kamery i odpowiedniemu ustawieniu dekoracji Lloyd nigdy nie znalazł się wyżej niż dwa metry nad powierzchnią dachu budynku, po którego ścianach miał się wspinać.

Zygmunt Machwitz

Lektury:

1. David Robinson: Chaplin, jego życie i sztuka, Warszawa 1995
2. Paweł Mościcki: Chaplin. Przewidywanie teraźniejszości, Gdańsk 2017
3. Grzegorz Królikiewicz: Kamienna Twarz. Próba analizy filmu "Generał" Bustera Keatona, Łódź 1996

4. Iwona Sowińska, Złoty wiek burleski, (w:) Kino nieme, pod red. T. Lubelskiego, I. Sowińskiej i R. Syski, Kraków 2012

„Film na Świecie” – Max Linder,  r. 1983, nr 292;
„Film na Świecie” – Harold Lloyd, r. 1986, nr 336;
„Film na Świecie” – A. Jackiewicz: Chaplin, r. 2001, nr 402.